🌿 उडीद पीक लागवड माहिती
🔍 उडीद पीक हे मुख्यतः खरीप हंगामात घेतले जाणारे डाळीचे पीक आहे. उडीद पीक कमी पाण्यावर येणारे आणि अल्पकालीन पीक आहे.
📍 उगम व वैशिष्ट्ये
उडीद (Vigna mungo) हे भारतीय उपखंडात प्राचीन काळापासून घेतले जाणारे डाळीचे पीक आहे. उडीद मध्ये प्रथिने भरपूर प्रमाणात असतात.
🌦️ हवामान आणि तापमान
- उडीद पिकासाठी मध्यम तापमान (25-35°C) आवश्यक.
- माफक पाऊस आणि भरपूर सूर्यप्रकाश उपयुक्त.
🌱 जमीन
भूसंपन्न, मध्यम ते हलकी आणि चांगल्या निचऱ्याची जमीन उडीद लागवडीसाठी योग्य असते. pH 6.0 ते 7.5.
🧑🌾 पेरणी कालावधी
- खरीप: जून ते जुलै
- रब्बी (पाण्याची सोय असल्यास): ऑक्टोबर-नोव्हेंबर
📏 पेरणी अंतर
- ओळीतील अंतर: 30 सेमी
- रोपातील अंतर: 10 सेमी
- बियाण्याचे प्रमाण: 10-12 किलो प्रति एकर
💊 बीज प्रक्रिया
थायरम @2 ग्रॅम प्रति किलो बियाणे वापरून बीज प्रक्रिया करावी.
🧪 खत व्यवस्थापन
शिफारस केलेले प्रमाण (प्रति एकर):
- नत्र (N) – 12 किलो
- स्फुरद (P) – 24 किलो
- सेंद्रिय खत – 1 टन
🪲 कीड व्यवस्थापन
- पाने कुरतरणारी अळी: क्विनालफॉस 25% EC @ 20 मिली प्रति 10 लिटर पाण्यात फवारणी.
- शेंगा भेदक अळी: हेलिओथिसचा प्रादुर्भाव कमी करण्यासाठी इंडोक्साकार्ब 14.5% SC @ 1 मि.लि./लीटर.
🧫 रोग व्यवस्थापन
- करपा रोग: मॅंकोझेब 75% WP @ 25 ग्रॅम प्रति 10 लिटर पाण्यात फवारणी.
- मुळकूज: कार्बेन्डाझिम @ 2 ग्रॅम प्रति किलो बीज प्रक्रियेसाठी.
🚜 आंतर मशागत
- पहिली कुळवणी: 15 दिवसांनी
- दुसरी कुळवणी: 30 दिवसांनी
💧 पाणी व्यवस्थापन
पिकाला विशेष पाणी व्यवस्थापनाची गरज नाही, मात्र पेरणीनंतर आणि फुलोऱ्याच्या काळात पाणी दिल्यास उत्पादन वाढते.
📦 उत्पादन क्षमता
अनुकूल हवामान व व्यवस्थापन असल्यास 6 ते 8 क्विंटल प्रति एकर उत्पादन मिळू शकते.
📈 मार्केटिंग व भाव
उडीद डाळ भारतात मोठ्या प्रमाणावर वापरली जाते. मंडईत योग्य भाव मिळण्यासाठी उत्पादन व दर्जा जपणे आवश्यक आहे.
📝 निष्कर्ष
उडीद हे अल्पकालीन पण फायदेशीर पीक आहे. योग्य पद्धतीने लागवड, खत व कीड नियंत्रण केल्यास चांगले उत्पन्न मिळते.
