👶 प्रसूतीगृहातील कल्याण योजना: मातेमुलांच्या आरोग्यासाठी सरकारी उपाययोजना
📜 प्रस्तावना
भारत सरकार व राज्य सरकारकडून महिलांसाठी सुरक्षित प्रसूती आणि नवजात बालकांच्या आरोग्याची खात्री करण्यासाठी विविध योजना राबवल्या जातात. या योजनांचा उद्देश ग्रामीण व शहरी भागातील महिलांना मोफत सेवा आणि आर्थिक सहाय्य देणे आहे.
🎯 योजनेचा उद्देश
- 🤱 मातामुलांचा मृत्यूदर कमी करणे
- 🏥 सुरक्षित प्रसूतीची सोय उपलब्ध करून देणे
- 💊 मोफत औषधे, तपासण्या व लसीकरण
- 🚑 प्रसूतीपूर्व आणि प्रसवोत्तर काळात सेवा
🏥 प्रसूती सेवांमध्ये सुधारणा
शासकीय रुग्णालये, प्राथमिक आरोग्य केंद्रे (PHC), उपजिल्हा रुग्णालये यामध्ये आधुनिक सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आल्या आहेत. प्रशिक्षित नर्स, सोनोग्राफी, लॅब, रक्तपेढी, आंब्युलन्स सुविधा इत्यादी यामध्ये येतात.
🤰 लाभार्थ्यांसाठी मोफत सुविधा
- 🩺 जननी सुरक्षा योजना (JSY) अंतर्गत मोफत डिलिव्हरी
- 🧾 प्रसूतीपूर्व तपासण्या व लसीकरण
- 🛏️ 72 तास मोफत हॉस्पिटल मध्ये राहण्याची सुविधा
- 🚑 मोफत 108 क्रमांकावर आंब्युलन्स सेवा
- 👶 नवजात बालकासाठी प्राथमिक उपचार व तपासणी
🧾 पात्रता व आवश्यक कागदपत्रे
- 👩 लाभार्थी ही गरोदर महिला असावी
- 📍 भारताची नागरीक असावी
- 📜 आधार कार्ड, राशन कार्ड, बँक पासबुक
- 📝 गर्भवती रजिस्ट्रेशन कार्ड (ANC Card)
📝 अर्ज प्रक्रिया
प्रत्येक गावात आशा वर्कर किंवा ANM यांच्याद्वारे नोंदणी होते. शासकीय रुग्णालय किंवा मोबाईल अ‍ॅपच्या माध्यमातून देखील ऑनलाइन अर्ज करता येतो.
💰 आर्थिक सहाय्य
- JSY अंतर्गत ग्रामीण भागातील महिलेला ₹1400 आणि शहरी भागातील महिलेला ₹1000 मिळतात.
- PM मातृवंदना योजनेअंतर्गत तीन हप्त्यांमध्ये एकूण ₹5000 अनुदान दिले जाते.
- लाडली लक्ष्मी/लाडली योजना अंतर्गत कन्याभूमी लाभ.
📦 महत्त्वाच्या योजना
- 👶 जननी सुरक्षा योजना (JSY)
- 🍼 प्रधानमंत्री मातृवंदना योजना (PMMVY)
- 👧 लाडली लक्ष्मी योजना
- 🏥 जन आरोग्य योजना (MJPJAY)
🧠 जनजागृती
सरकार दरवर्षी आरोग्य शिबिरे, ग्रामसभेत माहिती मोहीम, घरभेटीच्या माध्यमातून जनजागृती करते. ग्रामीण महिलांना प्रसूतीची काळजी घेण्याबाबत शास्त्रीय माहिती दिली जाते.
❓ वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)
A1: ही केंद्र सरकारची योजना असून मोफत प्रसूती आणि आर्थिक सहाय्य देण्यात येते.
A2: प्रथमगर्भवती महिलेला तीन टप्प्यात मिळणारे ₹5000 आर्थिक सहाय्य मिळते.
A3: आशा वर्कर व प्राथमिक आरोग्य केंद्रामार्फत नोंदणी आणि सेवा दिली जातात.
📌 निष्कर्ष
मातामुलांच्या आरोग्यासाठी भारत सरकारकडून राबवल्या जाणाऱ्या योजना स्तुत्य आहेत. या योजनांचा लाभ घ्यावा व इतर महिलांनाही त्याची माहिती द्यावी.