परंपरागत कृषी विकास योजना (PKVY) – 2025 ची संपूर्ण माहिती
भारत सरकारने 2015 साली परंपरागत कृषी विकास योजना (Paramparagat Krishi Vikas Yojana – PKVY) सुरू केली. या योजनेचा उद्देश म्हणजे शेतकऱ्यांना सेंद्रिय शेतीकडे वळवणे आणि टिकाऊ कृषी पद्धतीचा प्रचार करणे. ही योजना शेतकऱ्यांना सेंद्रिय खते, जैविक कीडनाशके, प्रशिक्षण, बाजारपेठ, प्रमाणन यांसाठी मदत करते.
📌 योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट:
- शेतकऱ्यांना रासायनिक मुक्त शेतीकडे वळवणे.
- सेंद्रिय उत्पादनात शाश्वत व उत्पादनक्षमता वाढवणे.
- FPO (Farmer Producer Organization) व क्लस्टर माध्यमातून सामूहिक सेंद्रिय शेती प्रोत्साहित करणे.
- जैविक उत्पादनांचे मार्केटिंग व मूल्यवर्धन.
👨🌾 लाभार्थी कोण?
- 18 वर्षांवरील भारतीय शेतकरी.
- 5 ते 20 शेतकऱ्यांचा समूह (क्लस्टर) तयार करणे आवश्यक.
- सेंद्रिय प्रमाणनासाठी इच्छुक शेतकरी.
- PMKSY, RKVY व NABARD च्या इतर योजनांशी संलग्न शेतकरीही पात्र.
📄 आवश्यक कागदपत्रे:
- आधार कार्ड / मतदार कार्ड
- ७/१२ उतारा व जमीनधारक असल्याचा पुरावा
- बँक पासबुक
- पासपोर्ट साईज फोटो
- क्लस्टर तयार झाल्यास सामूहिक अर्ज आणि सहमतीपत्र
💰 आर्थिक सहाय्य (अनुदान):
- Rs. 50,000 प्रति शेतकरी (3 वर्षांसाठी) सरकारकडून अनुदान.
- त्यापैकी रु. 31,000 शेती इनपुटसाठी (सेंद्रिय खते, बियाणे, जैविक औषधे).
- रु. 10,000 प्रशिक्षणासाठी आणि फील्ड डेमो.
- रु. 9,000 मार्केटिंग व प्रमाणनासाठी.
📝 अर्ज प्रक्रिया:
- शेतकरी गट तयार करून कृषी विभागाशी संपर्क साधावा.
- FPO / कृषी सहाय्यक / KVK च्या मदतीने अर्ज सादर करता येतो.
- Mahadbt Portal वर काही ठिकाणी ऑनलाइन अर्जाची सुविधा आहे.
- अर्ज सादर केल्यावर अधिकाऱ्यांमार्फत क्लस्टरची तपासणी होते.
- मान्यता मिळाल्यानंतर प्रशिक्षण, साहित्य व आर्थिक मदत मिळते.
🧪 सेंद्रिय प्रमाणन (PGS):
PGS (Participatory Guarantee System) हे सरकारमान्य प्रमाणन आहे जे PKVY अंतर्गत दिले जाते. यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पादन अधिक चांगल्या दराने विकले जाऊ शकते.
📈 योजनेचे फायदे:
- जमिनीची नैसर्गिक सुपीकता टिकवून ठेवली जाते.
- उत्पादनाच्या गुणवत्तेमुळे बाजारभाव चांगला मिळतो.
- सामूहिक क्लस्टर मुळे शेतकऱ्यांना एकत्र बाजारपेठ मिळते.
- सेंद्रिय शेतीसाठी आवश्यक सामग्रीवर सरकारी अनुदान मिळते.
- प्रशिक्षण व मार्गदर्शनाची सुविधा.
💡 टीप: PKVY अंतर्गत 20 हेक्टरचा एक क्लस्टर तयार करून काम केले जाते. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी गट तयार करून अर्ज करावा. ग्रामीण भागातील बेरोजगार तरुण देखील या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात.
📍 संपर्क कार्यालय:
- तालुका कृषी अधिकारी
- कृषी विज्ञान केंद्र (KVK)
- FPO / FPC किंवा क्लस्टर गट नेते
- जिल्हा कृषी विभाग / ATMA अधिकारी
🔚 निष्कर्ष:
परंपरागत कृषी विकास योजना ही सेंद्रिय शेतीचा प्रचार आणि शाश्वत कृषी विकासासाठी एक उत्तम पाऊल आहे. शेतकऱ्यांनी या योजनेचा लाभ घेऊन सेंद्रिय उत्पादनासाठी आवश्यक प्रशिक्षण, अनुदान व बाजारपेठ मिळवू शकतात.
अशाच योजनांची माहिती मिळवण्यासाठी Maharashtrawani.com वर दररोज भेट द्या.