निबोळी अर्क (Neem Oil Extract) तयार करण्यासाठी खालीलप्रमाणे सोपी प्रक्रिया वापरता येते. हा अर्क वनस्पतींच्या संरक्षणासाठी, त्वचेच्या समस्यांसाठी, किंवा नैसर्गिक कीटकनाशक म्हणून उपयोगी ठरतो.
साहित्य:
- ताजी निबोळी (Neem Seeds) – 1 किलो (किंवा आवश्‍यकतेनुसार)
- पाणी – 5-10 लिटर
- चाळणी किंवा कापड – गाळण्यासाठी
- मिक्सर किंवा खलबत्ता – बिया कुटण्यासाठी
प्रक्रिया:
- निबोळ्या गोळा करणे:
पिकलेल्या किंवा पडलेल्या निबोळ्या गोळा करा.
बियांचे कवच काढून फक्त आतील कोवळे बी वापरा.
- बिया कुटणे:
बिया मिक्सरमध्ये किंवा खलबत्त्यामध्ये बारीक कुटा. यामुळे तेल काढणे सोपे होते.
- पाण्यात भिजवणे:
बारीक केलेल्या बियामध्ये 5-10 लिटर कोमट पाणी घाला.
हे मिश्रण 12-24 तास भिजत ठेवा.
- गाळणे:
मिश्रण चांगले ढवळा आणि गाळण्यासाठी स्वच्छ कापड किंवा चाळणीचा वापर करा.
गाळलेल्या द्रवाला निबोळी अर्क म्हणतात.
- साठवण:
तयार अर्क एका स्वच्छ बाटलीत भरून ठेवा.
वापर:
- कृषी क्षेत्रात:
अर्क 1:10 प्रमाणात पाण्यात मिसळून फवारणीसाठी वापरा.
- त्वचा आणि केसांसाठी:
थोडासा अर्क कोकोनट तेलात मिसळून त्वचेवर किंवा केसांवर लावा.
- घरगुती कीटकनाशक:
1 लिटर पाण्यात 20-30 मिली अर्क मिसळून घरातील झाडांवर फवारणी करा.
टीप: निबोळी अर्क नैसर्गिक असल्याने सुरक्षित आहे, पण वापरण्यापूर्वी त्वचेवर छोट्या भागावर चाचणी करावी.