जननी सुरक्षा योजना (JSY) – सुरक्षित मातृत्वासाठी केंद्र सरकारची योजना
जननी सुरक्षा योजना ही केंद्र सरकारची एक महत्त्वाची योजना आहे, जी गरीब, अनुसूचित जाती-जमाती आणि ग्रामीण भागातील गरोदर महिलांना सुरक्षित प्रसूतीसाठी आर्थिक मदत आणि वैद्यकीय सुविधा प्रदान करते. भारतात अजूनही अनेक महिलांना प्रसूतीवेळी तातडीची वैद्यकीय मदत मिळत नाही. याच पार्श्वभूमीवर 2005 मध्ये ही योजना सुरु करण्यात आली.
🎯 योजनेचा उद्देश:
- गर्भवती महिलांना संस्थात्मक प्रसूतीसाठी प्रोत्साहन देणे.
- प्रसूतीवेळी माता व नवजात बाळाचे आरोग्य सुरक्षित ठेवणे.
- मातामृत्यू आणि बालमृत्यूचे प्रमाण कमी करणे.
👩 लाभार्थी कोण?
- BPL गटातील गर्भवती महिला.
- अनुसूचित जाती (SC), अनुसूचित जमाती (ST) वर्गातील महिला.
- 18 वर्षांवरील प्रथम प्रसूती असलेल्या महिला.
- ग्रामीण व शहरी गरीब महिला.
💰 योजनेत मिळणारी आर्थिक मदत:
- ग्रामीण भागातील महिला: ₹1,400 पर्यंत थेट बँक खात्यात.
- शहरी भागातील महिला: ₹1,000 पर्यंत आर्थिक मदत.
- ASHA कार्यकर्तीला: संस्थात्मक प्रसूतीसाठी मदतीसाठी ₹600 पर्यंत प्रोत्साहन.
📄 आवश्यक कागदपत्रे:
- आधार कार्ड
- गर्भवती महिलेचा नोंदणी फॉर्म
- BPL प्रमाणपत्र किंवा जातीचा पुरावा
- बँक खाते तपशील
- प्रसूतीची अधिकृत रुग्णालयीन पावती
📝 अर्ज प्रक्रिया:
- जवळच्या प्राथमिक आरोग्य केंद्रात (PHC) किंवा अंगणवाडी केंद्रात नोंदणी करा.
- ANM किंवा ASHA कार्यकर्ती मार्गदर्शन करते.
- गर्भवती असतानाच नोंदणी आवश्यक आहे (गर्भावस्थेच्या सुरुवातीच्या महिन्यांत).
- प्रसूतीनंतर आर्थिक मदत थेट लाभार्थ्याच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
📌 योजनेच्या महत्त्वाच्या बाबी:
- संस्थात्मक प्रसूतीमुळे माता व बाल मृत्यू कमी होतो.
- मोफत आरोग्य तपासणी, औषधे, आणि रक्त तपासणी मिळते.
- योजनेचा लाभ फक्त अधिकृत रुग्णालयातून प्रसूती केल्यास मिळतो.
🔚 निष्कर्ष: जननी सुरक्षा योजना ही एक अत्यंत प्रभावी योजना आहे, जी गरीब व गरजू महिलांना सुरक्षित प्रसूतीसाठी मदत करते. यामुळे केवळ आईचं नाही तर बाळाचंही आरोग्य सुदृढ राहते. प्रत्येक गर्भवती महिलेनं या योजनेचा लाभ घेणे गरजेचे आहे.