🌱 हरभरा लागवड माहिती – रोग, कीड, फवारणी, खत व उत्पादन
🟢 पीक ओळख:
हरभरा (Chickpea) हे एक महत्त्वाचे कडधान्य पीक असून यामध्ये प्रथिनं, लोह व फायबर भरपूर प्रमाणात असतात. महाराष्ट्रातील रब्बी हंगामातील प्रमुख पीक म्हणून याकडे पाहिले जाते.
☀️ योग्य हवामान व जमीन
- थंड व कोरडे हवामान लागवडीस उपयुक्त.
- मध्यम काळी ते हलकी जमीन चांगली.
- pH 6 ते 7.5 दरम्यान असलेली जमीन योग्य.
🌾 लागवडीचा कालावधी
हरभऱ्याची लागवड साधारणतः ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर दरम्यान करावी.
💡 वाणांची निवड
- जिजाऊ, बीजी 256, विजय, विशाल, दिग्विजय – उच्च उत्पादन देणारे वाण.
- टिकाऊ वाण निवडल्यास कीड व रोग कमी होतात.
🌱 पेरणी व अंतर
- ओळीतून ओळीचे अंतर: 30 सेमी
- रोपट्यांतील अंतर: 10 सेमी
- बी नांगरटीनंतर पेरणी करा.
🧪 खत व्यवस्थापन
- हरभरा हे डाळीवर्गीय पीक असल्याने हिवाळी नत्रची गरज कमी.
- डाळी वर्गातील पीक असून फॉस्फरस महत्त्वाचा आहे.
- 10:25:0 किंवा 14:35:14 प्रकारचे बेसल खत वापरा.
- शेंगा लागणीनंतर सूक्ष्मअन्नद्रव्ये देणे फायदेशीर.
🐛 कीड व रोग नियंत्रण
सामान्य रोग:
- रूट रॉट (मुळांचा कुज)
- ब्लाईट
- बीजप्रक्रिया थायरम किंवा कार्बेन्डाझीमने करा.
- स्यूडोमोनास / ट्रायकोडर्मा बायोफंगस वापरावा.
- शेंगा पोखरणारी अळी
- पाने पोखरणारी अळी
- इंडोक्साकार्ब 14.5% @1 मिली प्रति लिटर पाण्यात फवारणी.
- Neem oil 1500 ppm वापरल्यास सेंद्रिय उपाय होतो.
📈 उत्पादन वाढवण्यासाठी उपाय
- शेतीत 4-5 वर्षांनी हरभरा घेणे फायदेशीर.
- पाणी साचू नये म्हणून जलनिचरा व्यवस्था चांगली असावी.
- शेंगा लागल्यानंतर 1-2 वेळा गरजेनुसार पाणी द्या.
🧺 काढणी व साठवण
- झाडाची पाने व देठ वाळल्यानंतर काढणी करावी.
- सुकवून गाठी ठोकून हरभरे वेगळे करावेत.
- गोदामात थंड व कोरड्या ठिकाणी साठवण करावी.
🔍 महत्वाच्या टीपा
- हरभऱ्याच्या लागवडीसाठी जमिनीची चांगली तयारी आवश्यक आहे.
- रोग प्रतिकारशक्ती असलेल्या वाणांची निवड करा.
- बीजप्रक्रिया न विसरता करा.
- सेंद्रिय शेतीसाठी निंबोळी अर्क वापर फायदेशीर.
